Dąmbscy – postaci

Dąmbscy – postaci

Portret bp St.Dąmbskiego (właściciela m. inn. rodowego majątku Dąbie) znajdujący się w jednym z krużganków Bazyliki OO Franciszkanów w Krakowie

Stanisław Kazimierz Dąmbski herbu Godziemba
(ok. 1636 – 15 XII 1700).
Od 1673 roku biskup chełmski, w 1676 roku mianowany biskupem łuckim, w 1682 roku jest już biskupem płockim, w 1692 roku przeniesiony raz jeszcze tym razem na biskupstwo kujawskie później biskup krakowski, sekretarz Korybuta Wisniowieckiego, posiadał doktorat Akademii Krakowskiej. Bardzo aktywnie uczestniczy w życiu politycznym kraju. W 1674 roku popiera hetmana Jana Sobieskiego w staraniach o koronę polską. Po śmierci Jana III opowiada się za kandydaturą jego syna Jakuba Sobieskiego jako króla polskiego. Ostatecznie staje po stronie Augusta II. Mimo iż August II nie uzyskał większości głosów Dąmbski jako biskup kujawski i zastępca prymasa Polski zdecydował się dokonać jego koronacji na króla polskiego w katedrze na Wawelu 27 października 1697 roku. Niejako w nagrodę August II mianował go biskupem krakowskim 30 marca 1700 roku. Biskupstwa tego jednak nie objął zmarł nagle w trakcie przygotowań do ingresu w klasztorze jezuitów w Krakowie. Został pochowany w kościele pw. św Piotra i Pawła w Krakowie. Wyjątkową hojnością potrafił zjednać sobie ludzi, dla katedry wawelskiej ufundował wspaniałą zachowaną do dziś monstrancję wysadzaną szlachetnymi kamieniami. Troszczył się o budowę nowych świątyń, wzniósł katedrę w Łucku i pałac biskupi w Toruniu. Prowadzil aktywną działalność polityczną.


Julian Dąmbski h. Godziemba (1800-1836), powstaniec listopadowy.

Urodzony 16 V 1800 w Kościelcu Kuj. w bogatej rodzinie szlacheckiej (hrabiów z Lubrańca Dąmbskich), władającej rozległymi dobrami ziemskimi na Kujawach (m.in. Borucin, Dąbie, Kaczkowo, Grabie, Ośniszczewo, Kościelec). Ojciec Michał był rotmistrzem Kawalerii Narodowej, matka Anna wywodziła się ze znanej z patriotyzmu rodziny Jasińskich (była siostrą Jakuba Jasińskiego). Dąmbski otrzymał staranne wykształcenie; najpierw w Poznaniu, a później na uniwersytecie w Heidelbergu. Po powrocie w rodzinne strony 12.01 1830 przejął zarządzanie majątkiem kościeleckim. Na wieść o powstaniu zbrojnym w Królestwie wstąpił do Pułku Jazdy Poznańskiej i w jego szeregach przeszedł całą kampanię roku 1831. Po klęsce powstania listopadowego został skazany na półroczne więzienie i zapłacenie kontrybucji. Udział w powstaniu wziął również starszy jego brat – Gustaw Eustachy, który za męstwo w bitwie pod Olszynkę Grochowską odznaczony został krzyżem Virtuti Militari. Ostatnie lata życia Dąmbski spędził prawdopodobnie w Kościelcu. Poślubił Rozalię, hr. Ponińską, o dzieciach brak informacji. Zm., 1 V 1836 w Berlinie, a jego prochy sprowadzono do Kościelca, gdzie spoczywają w krypcie kaplicy św. Barbary kościoła pw. św. Małgorzaty. Do dziś w kościele tym wisi portret Dąmbskiego oraz epitafium jego żony (primo voto Dąmbskiej secundo voto Łączyńskiej), na którym widnieją herby; Łodzia, Nałęcz i Godziemba.
W Kościelcu podarował teren pod nowy cmentarz (dotychczasowy funkcjonował przy świątyni) oraz teren pod budowę szkoły podstawowej.


Herb Godziemba

Andrzej Dąmbski
Andrzej Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (? – 1734), woj. brzesko-kujawski, s. Jana Stanisława, kasztelana konarsko-kujawskiego i Anny z Miaskowskich h. Bończa. Poseł na sejmy w r. 1697, 1699, 1710 i 1712. stronnik Augusta II w czasie elekcji i wojny północnej. Deputat w trybunale piotrkowskim 1713, w roku następnym podkomorzy brzesko-kujawski, a w 1716 kasztelan brzesko-kujawski, od 1726 wojewoda brzesko-kujawski. Uczestnik sejmów w 1717, 1720, 1726. W 1727 rezydent przy boku króla. Po śmierci Augusta II podpisał wybór Stanisława Leszczyńskiego na króla. Dziedzic rozległych dóbr, zaznaczył się jako hojny donator jezuitów w Toruniu. Z żony Katarzyny z Krąkowskich, kasztelanki krzywińskiej zostawił synów: Antoniego, Pawła, Józefa i Kazimierza i dwie córki.


Antoni Dąmbski
Antoni Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (1706 – 1771), woj. brzesko-kujawski, s. Wojciecha, marszałka nadwornego koronnego i Adelajdy Radziwiłłówny. Starosta inowrocławski (1725), poseł na sejm w 1730. W 1733 jako poseł brzesko-litewski podpisał uchwały sejmu konwokacyjnego. W 1734 wojewoda brzesko-kujawski (po Andrzeju Dąmbskim – wyżej) Starosta młodzieszyński (1756) i niechorowski (1758) popierał odebranie lenna kurlandzkiego i oddanie go królewiczowi Karolowi. Rezydent królewski przy Stanisławie Auguście. Żonaty z Anną Karoliną Lubomirską, wojewodzianką sandomierską. W 1770 złożył urząd wojewody na rzecz Ludwika Dąmbskiego. Zmarł w roku następnym i został pochowany w Lubrańcu, obok żony. Pozostawił wielką fortunę jako właściciel Lubrańca, Grabia, Ilowa, Kaczkowa. Rozmiłowany w życiu wystawnym, hojny i bardzo religijny. Sprowadził do Iłowa relikwie św. Konstancjusza.


Jan Chrzciciel Dąmbski
Jan Chrzciciel Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (1731 – 1812), generał-inspektor wojsk koronnych, s. Kazimierza i Jadwiga z Dąmbskich, marszałkówny nadwornej koronnej Wraz z bratem Ludwikiem został oddany do szkoły kadetów w Lunéville. W 1749 wrócił do kraju i szybko rozpoczął karierę wojskową: płk wojsk koronnych (1757), gen. major (1769), gen. insp. kawalerii (1779). Kasztelan konarsko-kujawski, kowalski i inowrocławski. Jako senator Polski, po I rozbiorze odmówił królowi pruskiemu złożenia homagium z części swych dóbr leżącym poza kordonem. Odznaczony Orderem św. Stanisława (1779) i Orła Białego (1785). Żonaty czterokrotnie, jedną z córek wydał za Antoniego Biesiekierskiego, kasztelana kowalskiego.


Gustaw Dąmbski
Gustaw Dąmbski z Lubrańca (1799 – 1863), s. Michała i Anny Jasińskiej, siostry gen. Jakuba Jasińskiego. Ukończył uniwersytet we Wrocławiu i Heidelbergu ze stopniem dr praw. Uczestnik powstania listopadowego jako por. dwukrotnie ranny: pod Grochowem i Rutkami. Odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po upadku powstania listopadowego, ukarany przez Prusaków konfiskatą majątku (potem cofniętą) i rocznym więzieniem w Magdeburgu. Ożeniony z krewną Leokadią Dąmbską osiadł na stałe w Kołaczkowie. Posłował na sejmy poznańskie, później pruskie. Pisywał artykuły krytyczne o Ludwiku Mierosławskim, odmawiając mu talentów wodzowskich, zarozumiałość i próżność. Zmarł w Dreźnie.


Jan Ignacy Dąmbski
Jan Ignacy Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (1740 – 1826), konfederat barski, s. Adama a wnuk Zygmunta, wojewody brzesko-kujawskiego, i Justyny z Janickich. Kształcił się w Poznaniu w szkole jezuitów fundacji biskupa Stanisława Dąmbskiego. Prawdopodobnie w styczniu 1769 r. przystąpił do konfederacji barskiej. Uczestniczył w wielu potyczkach. W 1772 ciężko ranny w twarz i dłoń został wzięty przez moskali do niewoli. Za poparciem możnej rodziny uzyskał wolność, ale musiał podpisać reces od konfederacji. Zachował tytuł pułkownika kawalerii narodowej, ale żadnych funkcji wojskowych i publicznych nie pełnił. W 1780 został mianowany szambelanem królewskim. Zmarł w Leśniewicach po upadku z konia. W małżeństwie z Katarzyną z Przysieckich miał pięciu synów: Kajetana, Józefa, Nikodema, Wincentego i Jana. Wszyscy służyli w wojsku polskim, Nikodem poległ pod Łowiczem (1806) w walce z prusakami.


Kazimierz Dąmbski
Kazimierz Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (1701 – 1765), woj. sieradzki, s. Andrzeja, wojewody brzesko-kujawskiego, poseł na sejmy. W 1727 poseł nadzwyczajny króla Augusta II do papieża w sprawie odwołania nuncjusza papieskiego. Poseł na sejmie konwokacyjnym (1733), był delegatem do boku prymasa. Po upadku Stanisława Leszczyńskiego jego plenipotent generalny. W 1737 chorąży koronny, rok potem poseł na sejm, otrzymał podczaszostwo koronne. Na sejmie w 1740 bronił reformy skarbowej. Bardzo ambitny zabiegał o honory: o starostwo brzesko-kujawskie (1744), woj. inowrocławskie (1748), łęczyckie ( 1750), woj. sieradzkie (1756). Równocześnie bardzo energicznie zabiegał o powiększenie fortuny. Brał udział w uroczystościach koronacyjnych Stanisława Augusta. Zmarł i został pochowany w Toruniu w kościele na Podgórzu. Ożeniony z Jadwigą z Dąmbskich, córką Wojciecha marszałka nadwornego koronnego, miał pięcioro dzieci, z których Ludwik był wojewodą brzesko-kujawskim a Jan Chrzciciel kasztelanem inowrocławskim.


Ludwik Karol Dąmbski
Ludwik Karol Dąmbski z Lubrańca h. Godziemba (1731 – 1783), wojewoda brzesko-kujawski (1731 – 1783), najstarszy syn Kazimierza, wojewody sieradzkiego. Po ukończeniu akademii wojskowej w Luneville (wraz z bratem Janem) cały rok spędził w Paryżu na dworze Stanisława Leszczyńskiego. Wrócił do kraju jako starosta pokrzywnicki i generał-adiutant Wielkiego księstwa Litewskiego. Od 1753 przebywał u boku króla w Dreźnie albo Warszawie. Chorąży brzesko-kujawski (1755), generał major, nabył starostwo gniewkowskie i inowrocławskie (1757), poseł na sejm warszawski (1758), generał lejtnant (1759). Poślubił Mariannę z Sapiehów, bogatą wdowę po Koźmińskim, staroście wschowskim. W 1764 podpisał wybór Stanisława Augusta na króla Polski. W 1770 otrzymał woj. brzesko-kujawskie i nabył starostwo dybowskie. Uczestniczył jeszcze w sejmach (1776) i (1782). Zmarł bezpotomnie i został pochowany w Lubrańcu.


Paweł Dąmbski
Paweł Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (? – 1783), kasztelan brzesko-kujawski, s. Andrzeja, wojewody brzesko-kujawskiego. W 11729 marszałek sejmiku województwa brzesko-kujawskiego i inowrocławskiego. Stronnik Stanisława Leszczyńskiego, ale po upadku Gdańska przeszedł wraz z ojcem do obozu Augusta III. Chorąży brzesko-kujawski (1738), inowrocławski (1740) i tolkmicki (1748), kasztelan brzesko-kujawski (1752). W 1766 został rezydentem przy boku króla. Posiadał rozległe dobra w Prusach. Majątki te ucierpiały w 1765 od wojsk rosyjskich i od konfederatów. Ostatecznie sprzedał je po I rozbiorze i nabył od Stanisława Dąmbskiego starosty kowalskiego rodzinny Lubraniec i odtąd tytułował się „na Lubrańcu”. Skoro nie otrzymał (1783) województwa brzesko-kujawskiego (po Ludwiku Dąmbskim) złożył urząd kasztelana . Z czterokrotnych związków małżeńskich zostawił: córkę z pierwszej zony, dwóch synów i dwie córki z czwartej żony. Trzecią jego żoną była Eleonora z hr. Schliebenów, 1 v. Stefanowa Morsztynowa, 2 v. d’Aschen, która mu wniosła znaczne dobra w Prusach.


Wojciech Andrzej Dąmbski
Wojciech Andrzej Dąmbski z Lubrańca, h. Godziemba (1676 – 1725), marszałek nadworny koronny, s. Zygmunta, wojewody brzesko-kujawskiego i Jadwigi Górskiej. Od 1699) starosta sochaczewski i poseł na sejm warszawski w sprawie uwolnienia Elbląga z rąk brandenburskich. W 1702 wybrany marszałkiem konfederacji części szlachty wielkopolskiej w Ostrowie po opowiadającej się po stronie Augusta II. Starosta inowrocławski i dybowski (1704). Otrzymał chorągiew husarską potem dragońską a w 1710 regiment dragonii. Gdy August II musiał szukać schronienia za granicą, wrócił do kraju i rozpoczął partyzantkę na Kujawach, ale po powrocie króla popadł w niełaskę. Uczestniczył jeszcze w sejmie 1720 r. ale przy obsadzie marszałkostwa wielkiego koronnego został pominięty. Ożeniony był z Adelajdą Cecylią Radziwiłłówną, córką kanclerza Dominika Radziwiłła, z którą miał synów: Antoniego i Zygmunta.


Zygmunt Dąmbski
Zygmunt Dąmbski z Lubrańca h. Godziemba (? – 1704) wojewoda brzesko-kujawski, drugi syn Adama, kasztelana słońskiego. Był bratem Stanisława Dąmbskiego, biskupa. W 1667 marszałek sejmiku kujawskiego, rok później cześnik inowrocławski i poseł na oba sejmy. Posłował też na sejm koronacyjny króla Michała (1669) i złożył podpis pod elekcją Jana III na czele woj. inowrocławskiego. 1676 wybrany deputatem do boku króla. Niebawem otrzymał krzesło senatorskie. Kasztelan inowrocławski (1683), wojewoda brzesko-kujawski (1684), marszałek trybunału koronnego (1687). Po śmierci Jana III popierał królewicza Jakuba, w końcu jednak podpisał elekcję Augusta II. Pod koniec życia zmienił poglądy. Żenił się dwukrotnie: najpierw z córką Mikołaja Daniłowicza, podczaszanką koronną, 1 v. żoną Jana Cetnera, starosty krakowskiego, następnie z Jadwigą Górską. Pozostawił dwie córki i pięciu synów, z których Wojciech był marszałkiem nadwornym koronnym.


Stanisław Dąmbski
Stanisław Dąmbski, z Lubrańca, h. Godziemba (1724 – 1802), starosta dybowski, podkomorzy brzesko-kujawski, s. Tomasza, chorążego inowrocławskiego i Marianny z Kolczyńskich. Kształcił się w Poznaniu w szkole jezuitów fundacji biskupa Stanisława Dąmbskiego. Cześnik brzesko-kujawski (1756), regent grodzki inowrocławski (1758), podsędek (1759), deputat trybunalski (1762) i (1768), chorąży kruszwicki i inowrocławski (1770). Jako poseł na sejm (1773 – 5) nie odegrał większej roli, dał się wybrać do mało znaczących 22 komisji sejmowych. Wtedy uzyskał na 50 lat starostwo dybowskie, porucznikostwo swej chorągwi i królewszczyznę Obałki. Marszałkował na sejmikach w 1775, 1777, 1778. Posłował znów w r. 1780 i 1784. Karierę poselską zakończył na sejmie czteroletnim. Zmarł w swych dobrach w Wilkowicach, został pochowany w kościele w Lubrańcu.


Stanisław Dąmbski
Stanisław Dąmbski z Lubrańca h. Godziemba (? – 1809), wojewoda brzesko-kujawski, syn wojewody Antoniego i Karoliny z Lubomirskich, wojewodzianki sandomierskiej. Starosta młodzieszyński, w 1761 mianowany pułkownikiem regimentu piechoty. W 1766 otrzymał chorągiew husarską po bracie Auguście i w tym samym roku nabył starostwo kowalskie. Obrany marszałkiem konfederacji radomskiej województw kujawskiego i inowrocławskiego (1767), kasztelan i wojewoda brzesko-kujawski (1783). Brał udział w sejmie czteroletnim, był konsyliarzem konfederacji targowickiej i prezesem sadów apelacyjnych. Ożeniony z Józefą Wesslówną starościanką golubską, miał z nią synów Stanisława, Adama i Józefa oraz trzy córki. Zmarł w Warszawie, pochowany w Giżycach. Nie mylić ze Stanisławem Dąmbskim (1724 – 1802), podkomorzym brzesko-kujawskim.


Tomasz Dąmbski
Tomasz Dąmbski h. Godziemba (? – 1829) , członek Stanów Galicyjskich. Pochodził z galicyjskiej linii tej rodziny piszącej się „z Lubrańca”. Syn Adama Dominika, skarbnika buskiego i Ewy z Podhorodeckich. Szambelan Stanisława Augusta (1788), komisarz sejmowy Stanów Galicyjskich i prezes sekcji wojennej w Lublinie(1809). C.K. radca generalny i krajczy koronny Galicji (1817). Zamiłowany kolekcjoner, całą swą fortunę lokował w starodrukach, sztychach i obrazach.. Należał do elity kulturalnej Lwowa. Żonaty z Teklą z Peretiatkowiczów. Syn ich Kazimierz był powstańcem 1831 r.


Stefan Dąmbski z Rudnej
Stefan Dąmbski (1893 – ?) rolnik, ur. się w Ludzisku, s. Antoniego i Marii z Mittelstaedtów. Za czasów nauki w gimnazjum w Inowrocławiu członek oświatowych kółek niepodległościowych. 1919- 21 uczestnik walk na froncie wielkopolskim. W 1920 r. ranny. Do 1924 praktykował i gospodarował w majątku Rudna. Prezes powiatowej ochotniczej straży pożarnej w Rzeszowie, prezes rady nadzorczej Związku Rzeszowskich Spółek Mleczarskich, członek rady powiatowej w Rzeszowie, prezes lokalnego Związku Strzeleckiego (1933- 36). Odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Medalem za Wolność.


Hrabia Stanisław Dąmbski (1865-1941)
Urodził się w Rudnej 28 XII 1865 roku w rodzinie szlacheckiej. Jego ojcem był hrabia Józef Dąmbski z Dąbia herbu Godziemba. Matką była hrabina Zofia Trzecieska z Trzecieszy herbu Strzemię. Ożenił się z hrabiną Antoniną Zaleską z Otoka herbu Dołęga. Z tego związku urodziło się cztery córki: Maria, Zofia, Aleksandra i Izydora. Rodzina Dąmbskich wywodziła się z Lubrańca i do czasów rozbiorów mieszkała na Kujawach. Na przełomie XVIII i XIX w. klan Dąmbskich osiedlił się w Rudnej Wielkiej, koło Rzeszowa. Ukończył studia i uzyskał tytuł doktora praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów zaczął gospodarować w rodzinnym majątku Rudna. W chwili objęcia gospodarstwa na należących do niego polach znajdowały się dwie (lub trzy) karczmy. W trosce o podniesienie rozwoju oświaty wśród mieszkańców wsi i jednocześnie zapobiegając pijaństwu hrabia Stanisław Dąmbski zlikwidował karczmy, a na ich miejsce wybudował szkoły w Rudnej Wielkiej i Pogwizdowie. Pracował również społecznie starając się podnieść poziom rolnictwa w powiecie. Zajmowane stanowiska pozwoliły mu uzyskać zgodę czynników rządowych (które były w owym czasie w Austrii) na utworzenie parafii w Rudnej (oddzielonej wtedy od parafii w Świlczy). Stanisław Dąmbski ofiarował teren pod budowę kościoła, plebanii, ochronki oraz na założenie cmentarza. Kościół, do którego powstania bardzo się przyczynił, został między innymi zbudowany z cegły z polowej cegielni rudniańskiej. Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę Stanisław Dąmbski został senatorem Rzeczypospolitej. Zmarł już w czasie II wojny światowej: 29 III 1941 roku. Został pochowany w rodzinnym grobowcu w Rudnej Wielkiej. W rodzinnym grobowcu jest też pochowana Jego córka: Izydora Dąmbska – filozof, logik, epistemolog i wielka patriotka. Zbigniew Herbert napisał wiersz jej poświęcony zatytułowany „Potęga smaku”.